شبکه شهری در کشورهای اسلامی آسیای مرکزی

مقدمه:کشورهای آسیای مرکزی که شامل جمهوری‌های قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان می‌باشد، در بین ملل جهان، به دلیل قرارداشتن در پس پرده آهنین 74 ساله شوروی سابق کمتر شناخته شده‌اند. اهداف: هدف مقاله، ضمن کسب آشنایی مقدماتی با این کشورها، بررسی تطبیقی شبکه شهری در این کشورها می‌باشد. مواد و روش‌ها: تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی است. جمعیت شهرهای کشورهای مذکور براساس آخرین آمارها از منابع مختلف به‌دست آمد و با استفاده از شاخص مهتا، شدت وجود پدیده نخست شهری و با کمک مدل رتبه- اندازه چگونگی توزیع جمعیت در سطح شهرها مورد بررسی قرار گرفت و از شاخص هرفیندال نیز برای تعیین میزان تمرکز شهری بهره گرفته شد. در نهایت به‌منظور جمع‌بندی وضعیت کشورها، از روش امتیاز استاندارد(z.score) استفاده گردید. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل بیانگرآن است که این کشورها از نسبت جمعیت شهرنشین پایینی برخوردارند و قزاقستان با 55 درصد بالاترین و تاجیکستان با 26 درصد کم‌ترین میزان جمعیت شهری را دارند. بیشترین تعداد شهر را نیز قزاقستان و ازبکستان به خود اختصاص داده‌اند. دو عامل طبیعی کوهستان و بیابان، مانع بزرگی در شکل‌گیری و تمرکز جمعیت شهری بودند. به‌کارگیری روش امتیاز استاندارد نشان داده که کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، به ترتیب بهترین وضعیت شبکه شهری و کشور قرقیزستان بدترین وضعیت را دارند. مدل رتبه – اندازه نیز در دو کشور قزاقستان و ازبکستان هم‌خوانی بیشتری نشان داده است.